Dominującą rolę w odporności gruźliczej ma odporność komórkowa. Dawniej dodatni odczyn tuberkulinowy był dowodem zakażenia gruźlicą, a u niemowląt był świadectwem czynnego procesu gruźliczego. Spopularyzowanie szczepień BGG sprawiło, że większość dzieci w Polsce może mieć dodatni odczyn tuberkulinowy poszczepienny. Dlatego konieczna jest wnikliwa analiza każdego odczynu tuberkulinowego w oparciu na dokładnej dokumentacji szczepień BCG i zachowaniu się poprzedniego odczynu tuberkulinowego1. Bez tego w chwili obecnej nie ma możliwości bezpośredniego odróżnienia odczynu zakażeniowe- go i poszczepiennego. W ocenie indywidualnej -• przy dobrej dokumentacji szczepień uprzednio wykonywanych odczynów i dobrze zebranych wywiadach -• możliwość taka istnieje.
Odczyny tuberkulinowe, wykonane słabo stężoną tuberkuliną, prawidłowo technicznie, jeżeli są intensywne, przemawiają za zakażeniem żywym i zjadliwym prątkiem jednak odczyn o miernym lub słabym nasileniu nie przesądza jego charakteru poszczepiennego czy nieswoistego.
W zależności od wzajemnego kształtowania się nadwrażliwości i odporności oraz od szeregu innych czynników dodatkowych dają się rozróżnić następujące stany alergii:
Częste powtarzanie odczynów tuberkulinowych hiperergia –• przewaga wrażliwości nad odpornością – odczyny tuber-kulinowe bardzo intensywne (wysiękowe),hipoergia – przewaga odporności nad wrażliwością – odczyny tuberkulinowe mierne,
anergia •- stan niewrażliwości na tubeikuline, mimo zakażenia gruźlicą łub szczepienia BGG. W anergii odróżniamy: anergię ujemną – jest to całkowita utrata od- porności i wrażliwości na tuberkulinę, która występuje jedynie w ciężkich uogólnionych. postaciach gruźlicy, anergię dodatnią – jest to zniesienie wrażliwości na tuberkulinę przy bardzo dużej odporności (zjawisko wyjątkowe), anergię przejściową – jest to chwilowe osłabienie lub całkowita utrata wrażliwości na tuberkulinę pod wpływem takich czynników, jak: ostre choroby zakaźne, wstrząs, znacznego stopnia niedożywienie, kortykoterapia i wiele innych.
Częste powtarzanie odczynów tuberkulinowych może doprowadzić do miejscowej lub ogólnej nadwrażliwości – h i p e r s e n s y b i 1 i z a c j i lub obniżenia wrażliwości – desensybilizacji. Są to stany przejściowe.
